Overgewicht

Wat is overgewicht

Je gewicht is te hoog als je body mass index (BMI) hoger is dan 25 of als je buikomvang te groot is (bij vrouwen >88 cm en bij mannen >102 cm). De BMI geeft de verhouding tussen je lengte en gewicht weer. Als je BMI hoger is dan 30, dan heb je obesitas (ernstig overgewicht). Als je overgewicht heb, zit er teveel vet in je lichaam. Een gezond gewicht en een gezond lijf gaan hand in hand, te veel lichaamsvet zorgt voor (gezondheids)problemen. Gelukkig kan je er veel aan doen en is 5 a 10% gewichtsverlies al veel winst voor je gezondheid!

Hoeveel/ vaak komt overgewicht voor?

In 2019 had ongeveer de helft van de volwassen Nederlanders van overgewicht (uiteenlopend van matig tot ernstig). Dat is 15% meer dan 30 jaar geleden. Overgewicht (BMI 25-30) komt vaker voor bij mannen dan bij vrouwen. Maar obesitas (BMI 30+) komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. Ook steeds meer kinderen zijn te zwaar. Overgewicht komt wat vaker voor bij 12-17 jarigen dan bij jongere kinderen van 4-11 jaar.

Oorzaken van overgewicht

Er zijn meerdere oorzaken voor overgewicht (en obesitas), maar de belangrijkste oorzaak is te veel eten en te weinig bewegen. Je eet dan meer dan je verbrandt en bent uit ‘energiebalans’ geraakt. Wat je eet maar niet verbruikt, slaat je lichaam op als lichaamsvet met als gevolg dat je gewicht stijgt. Een andere oorzaak voor overgewicht is bijvoorbeeld de leefomgeving: deze is in de afgelopen jaren steeds meer veranderd in een ‘obesogene’ omgeving. Je wordt voortdurend verleid en gestimuleerd om veel te eten (overal is eten te zien, ruiken, proeven) en tegelijkertijd niet uitgenodigd om veel te bewegen. Gemak dient de mens, door bijvoorbeeld roltrappen, elektrische aparaten wordt niet bewegen een stuk makkelijker dan wel bewegen. Ook zijn er aanwijzingen dat weinig slaap invloed kan hebben op je eetlust, en daardoor ook op lichaamsgewicht. Soms spelen verslavingen of emotionele situaties een rol bij het ontstaan van overgewicht. Er zijn ook aanwijzingen dat genetische aanleg een oorzaak kan zijn voor het ontstaan van overgewicht.

Wat zijn de risico’s van overgewicht?

Bij overgewicht loop je meer risico op gezondheidsproblemen dan bij een normaal gewicht. Zo loop je meer risico op suikerziekte (diabetes), hart-, en vaatziekten (bijvoorbeeld verhoogd cholesterol en verhoogde bloeddruk), problemen met je gewrichten en bepaalde vormen van kanker. De risico’s hangen ook gedeeltelijk samen met de plaats waar het vet opgeslagen zit. Heeft je lichaam een ronde appelvorm? Dan zit het vet rond en in je buik. Als het meeste vet rondom je heupen en dijen zit, dan ben je peervormig. Mensen met een appelvorm hebben meer kans op hart-, en vaatziekten, diabetes, hoge bloeddruk en galstenen dan mensen met een peervorm. 

Welke type eter ben je?

Eet jij omdat je trek hebt of je lichaam erom vraagt? Of spelen andere prikkels een rol, zoals bijvoorbeel iets lekkers zien of ruiken, vermoeidheid of spanning of 'inhalen' na een strenge periode van lijnen/ dieet. We onderscheiden drie type eters. Herken je jezelf in een of meerdere van deze types?

• Lijngerichte eter: Je begint elke maandag opnieuw met een dieet en houdt dit zo’n drie dagen vol. Vervolgens ga je weer ‘los’.
• Externe eter: Je eet best gezond maar zodra je op een feestje bent, doe je je tegoed aan hapjes of loop je vijf keer naar het buffet.
• De emotionele eter: Als je je boos, verdrietig, moe of gespannen voelt, ga je meer eten of snoepen.

Behandeling van overgewicht

Als je matig overgewicht hebt, is het raadzaam om gezonder te gaan leven. En het hoeft echt niet meteen om enorme hoeveelheden gewichtsverlies te gaan: 5-15% afvallen is al een flinke stap in de goede richting. Je hebt dan misschien nog geen gezond gewicht volgens de BMI-norm, maar het is al een heel stuk beter voor je gezondheid! In het begin gaat het afvallen vaak sneller, en in de fase daarna een stukje langzamer. Afvallen met blijvend resultaat doe je door stapsgewijs je leefstijl te veranderen. Je diëtist kan je hierbij ondersteunen/ coachen. Een mooi streven is een gewichtsverlies van een halve - tot een hele kilo per week. Op die manier kan je voldoende blijven eten en krijg je dus alle voedingsstoffen binnen, behoud je je spiermassa en voorkom je het jojo-effect. 

Leefstijl-, en voedingsadviezen bij overgewicht

• Eet gevarieerd. Kies dagelijks voor voldoende groente-, en fruit en wissel af met je broodbeleg.
• Eet niet te veel. Verklein je porties; weet jij hoeveel een gezonde portie warm eten is? Schrijf een paar dagen op wat en hoeveel je eet en drinkt. Kies voor kleinere borden dan schep je ook minder op (klein/ kinder bestek kan ook helpen om kleinere hapjes te nemen en minder te eten).
• Beweeg voldoende. 60 minuten per dag bewegen is het advies als je gewicht wilt verliezen. Hoe je beweegt maakt niet uit, al is variatie in de beweging éxtra goed: een stuk wandelen, fietsen, stofzuigen of het huis schoonmaken, naar de sportclub, dansen in de woonkamer of een potje voetballen met de kinderen.
• Kies voor volkoren en vezelrijk. Zo krijg je voldoende vezels binnen en dat verzadigd beter waardoor je minder snel weer trek hebt (én je houdt je de stoelgang gezond). 
• Drink genoeg. Elke dag 1.5-2 liter. Drink vooral water, spa rood, thee of koffie zonder suiker. Drink liever (helemaal) geen zoete drankjes.
• Vraag steun aan familie en vrienden. Dat is niet alleen handig bij het afvallen, maar ook om je nieuwe eetpatroon vol te houden. 
• Beperk tussendoortjes. Zorg voor gezonde hoofdmaaltijden en beperk extraatjes tussendoor. Overleg met je diëtist wat goede maaltijden zijn voor jou en welke hoeveelheden normaal zijn.
• Slaap voldoende.
• Ontspan zoveel mogelijk, zo voorkom je emotie-eten en kan je gezondere keuzes maken.
• Ga naar buiten, zonlicht is goed voor je serotonine-aanmaak en zorgt ervoor dat je je vrolijker voelt. Hoe beter jij je voelt, hoe minder behoefte je hebt aan emotie-eten.
• Beperkt je alcoholinname en beter nog: stop er helemaal mee. Scheelt een berg calorieen, is gunstig voor je slaap-kwaliteit en helpt je om je stukken (metaal en fysiek) fitter te voelen (met alle positieve gevolgen van dien op je gehele welzijn).
• Je leefstijl veranderen en afvallen is een proces, dat kost tijd. Het helpt om dit in te calculeren en jezelf de tijd te gunnen. Staar je niet blind op het getal op de weegschaal maar focus je op de positieve veranderingen in je leefstijl. 

Hoe helpt de diëtist bij overgewicht?

Je diëtist coacht en adviseert je bij het op voor jou haalbare wijze veranderen van je leefstijl. Je diëtist houdt altijd rekening met je persoonlijke wensen, behoeften en eventuele beperkingen: wat vind je bijvoorbeeld moeilijk of écht niet lekker? Door de medische en voedingskundige kennis van je diëtist én ervaring, kan zij het beoordelen welke voeding jij nodig hebt. Je diëtist helpt je om die voeding in te passen in je dagelijkse patroon en kan al je vragen beantwoorden. Door in stapjes je gedrag te veranderen, verlies je je gewicht blijvend.

Je kunt bij ons terecht voor consulten in het Nederlands, Engels, Turks, Arabisch, Spaans en Portugees.

Dietisten gespecialiseerd in overgewicht