Metabool syndroom | Voeding, leefstijl en begeleiding door de diëtist

Het metabool syndroom kan grote invloed hebben op je gezondheid. In Nederland heeft ongeveer 10-15% van de volwassenen het metabool syndroom. Het risico neemt toe met de leeftijd: hoe ouder je wordt, hoe groter de kans dat je het ontwikkelt.

Wat is het metabool syndroom?

Bij het metabool syndroom is sprake van insulineresistentie – een verminderde gevoeligheid voor het hormoon insuline. Insuline wordt aangemaakt in de alvleesklier en heeft een belangrijke taak: het helpt glucose (suiker) vanuit je bloed je cellen in te gaan, waar het wordt gebruikt als brandstof voor energie. Bij insulineresistentie reageren je cellen minder goed op insuline. De alvleesklier moet daardoor steeds meer insuline aanmaken om de bloedsuikerspiegel op peil te houden, wat uiteindelijk kan leiden tot uitputting van de alvleesklier.
Het metabool syndroom wordt ook wel genoemd:

• Insulineresistentiesyndroom
• Syndroom X
• Stofwisselingssyndroom

De rol van buikvet

Insulineresistentie ontstaat vooral door te veel vet in de buik. Dit buikvet produceert ontstekingsstoffen die ervoor zorgen dat insuline minder goed werkt. Hierdoor ontstaat een vicieuze cirkel: door de hoge bloedsuikerspiegel wordt er nóg meer vet in de buik opgeslagen, wat de insulineresistentie verder verergert.

Het metabool syndroom: een combinatie van aandoeningen

Het metabool syndroom is geen ziekte op zich, maar een combinatie van verschillende gezondheidsproblemen die vaak samen voorkomen. Deze problemen versterken elkaar en verhogen samen het risico op ernstige aandoeningen zoals diabetes type 2 en hart- en vaatziekten.
Als je voldoet aan minimaal drie van de vijf criteria (verhoogde buikomtrek, verhoogde bloedsuiker, hoge bloeddruk, verhoogde triglyceriden of te laag HDL-cholesterol), spreekt men van het metabool syndroom.

De diagnose: wanneer heb je het metabool syndroom?

Je krijgt de diagnose metabool syndroom wanneer je voldoet aan minimaal 3 van de 5 onderstaande criteria:

1. Overgewicht met verhoogde buikomtrek

Vrouwen: buikomtrek groter dan 80 cm
Mannen: buikomtrek groter dan 94 cm

2. Insulineresistentie of verhoogde bloedsuiker

Nuchtere bloedglucose hoger of gelijk aan 6,1 mmol/l, of je gebruikt al bloedglucoseverlagende medicatie

3. Hoge bloeddruk (hypertensie)

Bloeddruk hoger of gelijk aan 140/90 mm/Hg, of je gebruikt al bloeddrukverlagende medicatie

4. Verhoogde triglyceriden (bloedvetten)

Nuchtere triglyceriden hoger dan 1,7 mmol/l, of je gebruikt al medicatie voor verhoogde triglyceriden

5. Te laag HDL-cholesterol ("goed" cholesterol)

Vrouwen: HDL-cholesterol lager dan 1,3 mmol/l
Mannen: HDL-cholesterol lager dan 1,0 mmol/l
Of je gebruikt al cholesterolverlagende medicatie

Waarom is het metabool syndroom zo risicovol?

Het metabool syndroom verhoogt het risico op ernstige gezondheidsproblemen aanzienlijk:

• 2 tot 3 keer verhoogd risico op hart- en vaatziekten
• Verhoogd risico op diabetes type 2
• Verhoogd risico op beroerte
• Verhoogd risico op leververvetting
• 16 keer verhoogd risico op vroegtijdige aderverkalking

In de afgelopen jaren is er steeds meer bewijs dat niet het vet op zich de belangrijkste oorzaak is van hart- en vaatziekten, maar de onderliggende insulineresistentie.

De rol van voeding: koolhydraatbeperking

Bij insulineresistentie kan een koolhydraatbeperking effectief zijn. Door minder koolhydraten te eten, worden de insulinespiegels verlaagd. Dit doorbreekt de vicieuze cirkel van insulineresistentie en vetopslag, wat leidt tot verbetering van de bloedsuikerspiegel, gewichtsverlies en betere bloedwaarden.
Wil je meer weten over hoe een koolhydraatarm voedingspatroon werkt en wat je wel en niet kunt eten? Lees dan de uitgebreide informatie op onze pagina over koolhydraatarm eten.

Bewegen: net zo belangrijk als voeding

Naast voeding is bewegen essentieel bij het metabool syndroom. Het goede nieuws? Élke vorm van beweging helpt. Je hoeft geen marathonloper te worden en zelfs niet lid te worden van een sportschool.
Wat werkt:

• Dagelijks wandelen (stap uit de bus een halte eerder, zet je auto wat verder weg, haal koffie voor je collega's: elke extra stap telt!)
• Neem altijd de trap bij elke gelegenheid waar je de keuze hebt
• Fietsen naar je werk
• Tuinieren of klussen
• Padellen
• Elke vorm van beweging is goed. Een druppeltje zweet, een snellere hartslag en ademhaling vertellen je: goed bezig.

Het belangrijkste is dat je van je bank afkomt en in beweging komt. Start klein als dat het hoogst haalbare is, maar doe iets. Tien minuten per dag is beter dan niks, en je kunt het langzaam opbouwen.

Wat beweging doet voor het metabool syndroom:

• Verbetert je insulinegevoeligheid (je cellen reageren beter op insuline)
• Helpt bij gewichtsverlies
• Verlaagt je bloeddruk
• Verbetert je cholesterolwaarden

Bijkomende voordelen: Daarnaast is bewegen goed voor je mentale gezondheid. Het vermindert stress, verbetert je humeur, geeft je meer energie en zorgt dat je beter slaapt. Bij het metabool syndroom gaat het niet alleen om bloedwaarden – je moet je ook goed voelen.

Hoe ondersteunt de diëtist bij het metabool syndroom?

Een diëtist gespecialiseerd in metabole aandoeningen ondersteunt je bij het verbeteren van je gezondheid. De diëtist maakt een persoonlijk voedingsplan dat past bij jouw situatie en begeleidt je van start tot het vasthouden van resultaten op de lange termijn. Je leert praktische vaardigheden zoals het kiezen van de juiste voeding, boodschappen doen en omgaan met sociale situaties. De diëtist volgt je bloedwaarden en past het plan aan waar nodig, in samenwerking met je huisarts of specialist.

Focus op de lange termijn

Het metabool syndroom ontstaat niet van de ene op de andere dag, en herstel vraagt ook tijd. De diëtist richt zich niet alleen op snelle resultaten, maar juist op duurzame verandering. Het doel is dat je gezonde eetgewoonten ontwikkelt die bij je leven passen en die je blijvend kunt volhouden.
Met de juiste begeleiding kunnen veel mensen hun risicofactoren aanzienlijk verbeteren:

• Afname van buikomvang
• Verbetering van bloedsuikerspiegel
• Verlaging van bloeddruk
• Verbetering van cholesterolwaarden
• Gewichtsverlies

Vergoeding diëtist bij metabool syndroom

Diëtistenzorg bij het metabool syndroom wordt vergoed vanuit de basisverzekering:

• 3 uur diëtistenzorg per kalenderjaar
• Mogelijk extra uren vanuit aanvullende verzekeringen
• Geen verwijzing nodig

Ketenzorg: geen eigen risico Als je diabetes type 2 (of prediabetes), te hoog cholesterol of te hoge bloeddruk hebt in combinatie met het metabool syndroom, en je bent voor deze aandoeningen NIET onder behandeling van een specialist in het ziekenhuis, dan kom je mogelijk in aanmerking voor ketenzorg. Hiervoor is een verwijzing van je huisarts nodig. Het grote voordeel: je betaalt dan geen eigen risico voor de consulten bij de diëtist. Vraag je huisarts of POH naar de mogelijkheden.
Lees meer over vergoeding diëtist

Maak een afspraak

Heb je het metabool syndroom of loop je risico? Een diëtist, gespecialiseerd in het metabool syndroom, kan je helpen met een persoonlijk plan en begeleiding op maat.
Maak een afspraak voor een kennismakingsgesprek. Consulten zijn mogelijk op onze locaties in Amsterdam, Amstelveen, Utrecht, Den Haag, Purmerend of online. Onze diëtisten spreken Nederlands, Engels, Turks, Arabisch, Spaans en Portugees.

 

Dietisten gespecialiseerd in Metabool syndroom