Obesitas

Wat is obesitas?

Obesitas is de benaming voor ernstig overgewicht. Als je BMI (de Body Mass Index) 30 of hoger is, heb je obesitas. Bij overgewicht en obesitas is er veel vet in je lichaam opgeslagen en je hebt daardoor een groter risico om ziektes te ontwikkelen. Door je leefstijl aan te passen en de manier waarop je met eten omgaat duurzaam te veranderen, kan je (blijvend) afvallen. Dat gaat niet van de ene op de andere dag en dat hoeft ook niet. Met lange termijn focus en de juiste begeleiding werk je stapsgewijs aan een gezondere leefstijl, een gezondere relatie met eten en dus: een gezonder gewicht.

Hoe ontstaat obesitas?

Obesitas ontstaat door een eetpatroon en leefstijl waarin je (veel) meer eet (en drinkt) dan je lichaam nodig heeft. Alle energie die je wel binnenkrijgt maar niet gebruikt, wordt opgeslagen als lichaamsvet. Van één keer te veel eten of een patatje krijg je geen overgewicht en ook zeker geen obesitas. Het gaat om je patronen, je dagelijkse eet- en leefgewoonten en de manier waarop je met eten omgaat. 

Eten en emoties

Als je voortdurend te veel (vet en zoet) eet, kan daarvoor een onderliggende reden zijn. Eten is misschien een manier zijn om even niets te voelen en even te vluchten uit de realiteit. Misschien werd je als kind getroost met iets lekkers werd en troost je nu ook jezelf bij verdriet of pijn. Andere emoties kunnen ook (onbewust) een aanleiding zijn om te eten, zoals verveling, moeheid en spanning of stress. Ook externe prikkels kunnen een trigger zijn: je ziet andere mensen eten of je bent op een verjaardag; de hapjes staan voor je neus en gaan min of meer 'vanzelf' naar je mond. Lees hier meer over eettypes.
 

Eetbuien

Als je hele grote hoeveelheden voedsel eet (meer dan wat iemand gebruikelijk zou eten) en je kunt niet stoppen met eten (controleverlies), dan spreek je van een eetbui. Wanneer dit wekelijks en langere tijd gebeurt (langer dan 3 maanden) dan spreek je van een eetbuistoornis (BED) Het is raadzaam om hulp in te schakelen, van een gespecialiseerde dietist en/ of psycholoog.
 

Buikhonger en hoofdhonger

Bij obesitas is het honger- en verzadigingsmechanisme verstoord. Je herkent de lichaamssignalen niet (meer), die aangeven wanneer je echt honger hebt en wanneer je genoeg hebt gehad. Buikhonger is de echte behoefte van je lichaam aan voedzaam eten, eten dat je vitamines, mineralen en vezels levert. Hoofdhonger is een (emotionele) behoefte, die niet (of slechts zolang je eet) kan worden gestild door middel van eten. Wanneer je moe bent, heb je behoefte aan rust. Wanneer je stress ervaart, zou daar ontspanning tegenover moeten staan (of zou je de bron van de spanning moeten aanpakken). Heb je troost nodig? Een gesprek met een goede vriend of een arm om je schouder is dan wat je echt nodig hebt. 
 

Het low carb dieet

Het low carb dieet kan worden ingezet, zowel om bloedwaarden te verbeteren als voor gewichtsverlies. Bij het koolhydraatbeperkte dieet eet je een lage hoeveelheid koolhydraten (dus minder tot geen fruit, brood, aardappelen en pasta) en meer eiwitten en vetten. De diëtist kan samen met jou bekijken of low carb eten iets voor jou is.
 

Voeding- en leefstijladviezen

• Je gewoontes veranderen lukt het beste in stappen. Je begint bijvoorbeeld met frisdrank te vervangen door water. Wanneer dat goed lukt, maak je de volgende stap: bijvoorbeeld dagelijks een wandeling maken. Daarna stap drie enz.
• Het veranderen van je leefstijl gaat lukken maar kost tijd. Calculeer dit in en gun jezelf deze tijd ook. Realiseer je dat kleine veranderingen op de lange termijn de grootste effecten hebben. Goed om te weten: elke kilo die je kwijtraakt is winst voor je gezondheid.
• Neem een momentje voordat je iets gaat eten: ‘waarom wil ik dit eten? Heb ik hier nu écht behoefte aan?’ Het kan best zijn dat je je realiseert dat je veel uit gewoonte doet en niet omdat je er daadwerkelijk behoeft aan hebt.
• Verminder de hoeveelheden die je eet op een realistische manier: merk je dat je vooral te veel eet bij het avondeten? Schep één keer op en zorg dat de helft van je bord uit groente bestaat. Werk je twee pakken koek weg ‘s avonds op de bank? Halveer de hoeveelheid, stal de koekjes vooraf uit op een bord en eet er bewust van. Wanneer je rustig eet en daadwerkelijk proeft, zul je waarschijnlijk (veel) minder eten.
• Wees je bewust van de rol van een goede nachtrust. Bij een slaaptekort maakt je lichaam stresshormonen aan. Kort gezegd heb je hierdoor overdag meer energie nodig en krijg je zin in vet en suiker. En je bent beter in staat om de juiste keuzes te maken wanneer je uitgerust bent.
• Eet regelmatig en (op min of meer) vaste tijden. Sla geen maaltijden over. Zo zorg je dat je niet wordt overvallen door een onbedwingbare buikhonger en dit helpt je om tussendoor snoepen en snacken te verminderen.
• Van onbewerkte producten die regelrecht uit de natuur komen (denk aan rauwe groenten en ongebrande, ongezouten noten) zul je minder snel overeten. Probeer het eens op een moment van (buik)honger.
• Voedsel waarvoor je moeite moet doen, zoals ongedopte pinda’s, dwingt je om minder snel te eten. Ook het schillen en snijden van fruit heeft een vertragend effect.
• Eet alleen nog op een vaste plek in je huis, bij voorkeur aan de eettafel. Dit helpt je om bewuster te eten.
• Doe de TV (en andere schermen) uit en eet met aandacht.
• Eet rustig en bewust. Kauw minimaal 20 keer per hap en proef wat je eet.
• Een gevoel van trek kan veroorzaakt worden door dorst! Drink minstens 2 liter vocht (10 glazen): water is je nieuwe beste vriend! Thee en koffie zonder suiker en melk tellen ook mee.
• Kies voor volkoren producten: volkorenbrood, zilvervliesrijst, volkoren pasta. Dit verzadigt meer, waardoor je langer vol zit en minder snel naar calorierijke snacks grijpt.
• Bouw je beweging op. Eventueel stapsgewijs, met als doel elke dag 1 uur (of meer). Heb je moeite met bewegen of spelen er angsten mee? Een fysiotherapeut kan je helpen om op een voor jou haalbare manier aan je beweging te werken.

Hoe helpt de diëtist bij obesitas?

De diëtist kijkt naar jouw persoonlijke situatie en zoekt samen met jou uit waar jouw valkuilen liggen. Werk jij twee zakken chips weg als je ‘s avonds moe bent? Of ga je tijdens etentjes he-le-maal los? Is alle regelmaat zoek? Plunder je ‘s nachts de koelkast? Of alles tegelijk? Waar het mis gaat, daar ligt ook de oplossing! Samen met jou maakt de diëtist een plan om stapsgewijs die moeilijke situaties en momenten aan te pakken. Je leert wat de juiste momenten en hoeveelheden zijn om te eten, en wat het verschil is tussen honger in je hoofd en honger in je buik. Als het je gewoonte is om te veel te eten, dan is het, naast het verkleinen van je porties, belangrijk om ook te onderzoeken waarom je op bepaalde momenten te veel eet. Is eten een manier voor jou om met je emoties te dealen? Soms is het raadzaam een psycholoog in te schakelen. De diëtist zal dit dan met je bespreken. Naast voeding en eetgedrag neemt je diëtist je slaapgedrag, stressfactoren, beweging, en eventueel rook- en drinkgedrag onder de loep. Alle factoren beïnvloeden elkaar namelijk. 
 
 

Dietisten gespecialiseerd in obesitas