PCOS (Polycysteus Ovarium Syndroom) – voeding, hormonen & leefstijl

PCOS komt voor bij 10–20% van de vrouwen en is één van de meest voorkomende hormonale aandoeningen én oorzaken van verminderde vruchtbaarheid. PCOS ontstaat vaak in de puberteit en kan aanhouden tot na de menopauze.
Bij PCOS is er sprake van een verstoring van je hormonen — vaak in combinatie met insulineresistentie. Hierdoor kunnen klachten ontstaan zoals onregelmatige menstruaties, acne, haaruitval, overbeharing en moeite met afvallen.
Onze diëtisten zijn gespecialiseerd in PCOS, insulineresistentie en hormonale gezondheid. Met voeding en leefstijl kun je veel klachten verminderen en soms zelfs de cyclus herstellen.

Wat is PCOS?

PCOS staat voor:

• Poly = meerdere
• Cysteus = vochtblaasjes (follikels)
• Ovarium = eierstok
• Syndroom = een verzameling symptomen

Bij PCOS rijpen de follikels (eiblaasjes) niet goed door. Daardoor komt de eisprong vaak niet of minder vaak op gang — met hormonale disbalans als gevolg.

Oorzaken van PCOS

De exacte oorzaak is onbekend, maar factoren die meespelen zijn:

• erfelijke aanleg
• insulineresistentie
• verhoogde aanmaak van androgenen (zoals testosteron)
• verstoring van oestrogeen- en progesteronbalans
• stress en verhoogd cortisol

Bij veel vrouwen versterken deze factoren elkaar.

Typische symptomen van PCOS

PCOS uit zich bij iedereen anders. Mogelijke symptomen zijn:

• Onregelmatige menstruaties of uitblijven van de cyclus
• Verhoogde androgenen → acne, haaruitval, overbeharing
• Moeite met afvallen, sneller aankomen, meer buikvet
• Insulineresistentie of verhoogd insuline
• Follikels zichtbaar op de eierstokken
• Stemmingswisselingen, angst, depressieve gevoelens
• Verhoogd risico op diabetes type 2
• Verhoogd risico op hart- en vaatziekten
• Mogelijke schildklierproblemen

Hoe wordt de diagnose PCOS gesteld?

Artsen gebruiken de Rotterdam-criteria om PCOS te diagnosticeren. Bij twee van de drie kenmerken (hormonale verstoringen, minder menstruaties, of meerdere follikels op de eierstokken) spreken we van PCOS.

Waarom leefstijl zo’n grote rol speelt bij PCOS

Bij de meerderheid van de vrouwen met PCOS is er sprake van insulineresistentie — zelfs bij vrouwen met een gezond gewicht.
En dat is belangrijk, want:
➡ hoge insuline → verhoogt testosteron
➡ verhoogd testosteron → verstoort de eisprong
➡ verstoorde eisprong → PCOS-symptomen
Met leefstijl kun je deze cirkel doorbreken.

Voeding en leefstijl bij PCOS

Hieronder lees je maatregelen die bewezen bijdragen aan verbetering van PCOS-symptomen.

Stabiele bloedsuikerspiegel
Kies voor volkorenproducten, peulvruchten, zilvervliesrijst, bulgur.
Eet regelmatig kleine maaltijden en combineer koolhydraten met eiwit of vet.
Vezels
Peulvruchten, groente, fruit, volkoren granen, noten, zaden en lijnzaad helpen je insuline stabiel te houden.
Omega-3 vetzuren
Verbeteren insulinegevoeligheid, verlagen ontstekingen en testosteron.
Eet twee keer per week vette vis of gebruik lijnzaad, chiazaad en walnoten.
Vitamine D
Veel vrouwen met PCOS hebben een tekort.
Belangrijk voor hormoonbalans, eicelrijping en insulinegevoeligheid.
Laat je waarde meten; suppletie is vaak zinvol.
Magnesium en zink
Ondersteunen insulinewerking en verminderen acne.
Bronnen: noten, zaden, volkoren granen, schaal- en schelpdieren.
Minder cafeïne
Cafeïne verhoogt cortisol en daarmee insuline en testosteron.
Beperk koffie, sterke thee en pure chocolade.
Zuivel en acne
Zuivel kan acne verergeren door IGF-1.
Niet iedereen reageert erop — testen onder begeleiding van de diëtist is verstandig.
Beweging
Verhoogt insulinegevoeligheid, verlaagt cortisol en ondersteunt gewicht.
Dagelijks bewegen + 2× per week krachttraining.
Stress & ontspanning
Hoge stress verhoogt cortisol en PCOS-klachten.
Effectief: wandelen, ademhaling, yoga, dagelijks ontspanning inplannen.
Slaap
Goede slaap ondersteunt hormoonbalans en stabiliseert insuline.
Streef naar 7–9 uur per nacht.

Huidige medische behandeling

• anticonceptiepil voor hormonale regulatie
• medicatie bij kinderwens (clomifeencitraat, letrozol, hormooninjecties)
• soms metformine bij insulineresistentie

Maar: leefstijl blijft de basis — ook wanneer medicatie nodig is.

Hoe helpt de diëtist bij PCOS?

Onze in PCOS gespecialiseerde diëtisten:

• analyseren je voeding en leefstijl
• focussen op insulineresistentie, testosteronbalans en cyclusherstel
• maken een persoonlijk plan (geen standaard PCOS-dieet)
• ondersteunen bij gezond afvallen als dat nodig is
• begeleiden bij voeding rondom zwangerschapswens
• adviseren bij vitamine- en mineralentekorten
• ondersteunen bij stress, slaap & beweging

Doel: een stabiele hormonale basis én een leefstijl die bij je past.
 

Vergoeding voor begeleiding bij PCOS

Begeleiding door de diëtist bij PCOS wordt vergoed vanuit de basisverzekering van alle Nederlandse zorgverzekeraars: je hebt 3 uur dieetbegeleiding per jaar., en soms extra vanuit een aanvullend verzekeringspakket. Lees meer in de blog Wat kost een diëtist? Vergoeding uitgelegd.
Consulten met de diëtist kunnen plaatsvinden op een praktijklocatie in Amsterdam, Amstelveen, Utrecht, Den Haag, Haarlem of Purmerend en ook online. 

Veelgestelde vragen – PCOS

Kan PCOS verbeteren door voeding?

Ja. Leefstijl is één van de meest effectieve behandelingen — soms herstelt de cyclus volledig.

Kun je PCOS genezen?

PCOS verdwijnt niet, maar symptomen kunnen sterk verminderen.

Hoe snel merk je verschil?

Vaak binnen 6–12 weken verbetering in energie, acne, cyclus en craving.

Moet ik koolhydraten vermijden?

Nee. Soms minder, maar vooral slimme koolhydraat-keuzes maken.

Helpt afvallen altijd?

Nee, maar als je overgewicht hebt helpt het wél aanzienlijk bij hormoonbalans.

Plan direct een afspraak

Wil je een persoonlijk leefstijl- en voedinsgadvies voor PCOS?
Je bent welkom op onze praktijklocaties in Amsterdam, Amstelveen, Utrecht, Den Haag, Haarlem of Purmerend. – of voor online begeleiding, waar en wanneer het jou uitkomt. Onze diëtisten staan voor je klaar. Consulten zijn mogelijk in het Nederlands, Engels, Turks, Arabisch, Spaans en Portugees. 

Maak direct online een afspraak met een diëtist
 

Dietisten gespecialiseerd in PCOS