PCOS

Wat is PCOS?
PCOS is de voornaamste oorzaak van onvruchtbaarheid bij vrouwen en komt bij 10-20% van de vrouwen voor. PCOS steekt doorgaans de kop op tijdens de pubertijd wanneer de menstruatiecyclus op gang komt en kan tot de postmenopauze aanhouden. PCOS staat voor Polycysteus Ovarium Syndroom en betekent letterlijk:
Poly = meerdere
Cysteus = vochtblaasjes (cysten)
Ovarium = eierstok
Syndroom = een verzameling van symptomen

Oorzaak PCOS

De oorzaak van PCOS is nog niet helemaal duidelijk, erfelijkheid lijkt een rol te spelen. 
 

Symptomen PCOS

Bij PCOS is een verstoring van de hormoonbalans in het lichaam. Dit gaat voornamelijk om de mannelijke hormonen (androgenen): cortisol, progesteron, oestrogeen, het schildklierhormoon en insuline. Veel voorkomende klachten bij PCOS zijn: 

• Overbeharing
• Haaruitval
• Acné
• Verhoogde insulinewaarden of insulineresistentie
• Overgewicht/ obesitas + makkelijk aankomen in gewicht 
• Onregelmatige en verminderde menstruatie (oligomenorroe) of uitblijven van de menstruatie (amenorroe)
• Follikels (blaasjes met daarin een eicel) op de eierstokken
• Stemmingswisselingen, angsten/ depressie
• Schildklierproblemen
• Een verhoogde kans op hart en vaatziekten en diabetes type 2. 

Diagnose PCOS

Het stellen van de diagnose PCOS is niet makkelijk omdat er veel symptomen bestaan, die per vrouw kunnen verschillen. Momenteel wordt er een diagnose PCOS gesteld wanneer 3 van de volgende criteria van toepassing zijn: 

• Een verstoring van de hormonen (te hoge aanmaak van de mannelijke hormonen)
• Cysten/ follikels op de eierstokken (kralenketting)
• Onregelmatige en verminderde menstruatie (minder dan 8 menstruaties per jaar: oligomenorroe) of het uitblijven van de menstruatie (amenorroe).

Huidige behandeling PCOS: anticonceptiepil en afvallen

Na het stellen van de diagnose PCOS wordt momenteel standaard geadviseerd om te starten met de anticonceptiepil en terug te komen wanneer er een kinderwens is. De anticonceptiepil kan de symptomen zoals acné of overbeharing verminderen. Wanneer je een kinderwens hebt en met de anticonceptiepil stopt, ga je een medisch traject in en krijg je hormoontabletten en/ of injecties. In veel gevallen is het mogelijk in verwachting te raken. De eerdergenoemde symptomen zullen echter blijven bestaan. In geval van overgewicht wordt geadviseerd om af te vallen. Bij vrouwen met PCOS kan het extra lastig zijn om gewicht te verliezen door de verstoorde hormoonbalans (een te hoog cortisol niveau stimuleert de vetopslag en bemoeilijkt het vetverlies). Een gespecialiseerde dietist kan hierbij adviseren en begeleiden.
 

Leefstijl en PCOS

Uit verschillende onderzoeken blijkt dat een gezondere leefstijl bijdraagt aan een natuurlijk herstel van de hormoonbalans. De symptomen kunnen hierdoor afnemen en kan er zelfs (weer) een regelmatige cyclus ontstaan. Een gezonde leefstijl omvat (naast niet roken en niet/ gematigd drinken) gezonde voeding, veel ontspanning, genoeg slaap en voldoende beweging. Hieronder lees je er meer over deze leefstijlfactoren en de relatie met PCOS.
Onbewerkte voeding, zoals vette vis en groente, fruit, noten en zaden, volkorengraanproducten en peulvruchten, heeft een gunstig effect op de symptomen.
Regelmaat zorgt voor een stabiele bloedsuikerspiegel. Bij kleinere maaltijden die regelmatig over de dag verdeeld worden hoeft er per eetmoment minder insuline aangemaakt te worden. Bijkomend voordeel van een goede verdeling van de eetmomenten is het voorkomen van grote dips in een bloedsuikerspiegel met grote trek (en het risico op te veel eten of snoepen) tot gevolg. 
Vezels zorgen ervoor dat de suikers/ koolhydraten die je eet, langzaam in je bloed worden opgenomen. Hierdoor wordt ook maar een beperkte hoeveelheid insuline per moment aangemaakt. Door de link tussen hoge insulinegehaltes en PCOS (hoe hoger de insuline gehaltes, hoe hoger het testosterongehalte in het bloed) hebben stabiele insulinewaarden een gunstige invloed op PCOS-symptomen. De aanbeveling hoeveelheid vezels voor een vrouw is 30 gram per dag. Veel vezels vind je in peulvruchten (zoals linzen en kikkererwten), groente en fruit, granen (zoals zilvervliesrijst of bulgur), volkorenproducten en noten en zaden (zoals lijnzaad, chiazaad, quinoa)
Omega-3-vetzuren zorgen o.a. voor het verbeteren van de insulinegevoeligheid, een afname van de hoeveelheid testosteron en het verminderen van ontstekingsreacties. Het advies is om 2 keer per week vette vis te eten. En elke dag een paar walnoten en/of een lepeltje (gebroken) lijnzaad of chiazaad is daarbij een goede aanvulling. 
Vitamine D 
Vitamine D ondersteunt de productie van de vrouwelijke hormonen oestrogeen en progesteron én zorgt voor een goede ontwikkeling van het follikel (ei blaasje). Mede daarom belangrijk voor vrouwen (met PCOS). Onderzoek laat zien dat veel vrouwen een tekort aan vitamine D hebben. Suppletie van vitamine D (15 mcg vitamine D3 per dag) is dan ook aan te raden. 
Zink en magnesium
Vrouwen met PCOS hebben vaak lagere zinklevels. Zink is essentieel bij de productie van insuline en in combinatie met magnesium zorgt het voor een optimale werking van insuline. Een dagelijkse intake van voldoende producten met zink kan zorgen voor een vermindering van de PCOS-symptomen en een verbeterde vruchtbaarheid. Zink zit in vlees, noten, volkoren graanproducten, schaal- en schelpdieren en zaden. 
Mangaan 
Mangaan is een belangrijk onderdeel voor insulineverwerkingsproces. Natuurlijke bronnen van mangaan zijn noten, peulvruchten, zilvervliesrijst en eieren. 
Koffie 
Bij vrouwen met PCOS geldt het advies om zo min mogelijk koffie te drinken en ook het gebruik van (sterke) zwarte en groene thee (met theïne) en pure chocolade te beperkten i.v.m. de cafeïne die deze producten bevatten. Cafeïne zorgt voor de aanmaak van cortisol de aanmaak van insuline beïnvloedt en de hormoonbalans kan verstoren. 
Zuivel
Veel vrouwen met PCOS kampen met acné. Uit onderzoek blijkt dat melkproducten stoffen bevatten die de aanmaak van het hormoon testosteron bevorderen. Testosteron stimuleert de productie van talg wat weer voor acné kan zorgen. Door zuivel (tijdelijk) te vervangen kan je erachter komen of het inderdaad zuivel is die de acne veroorzaakt. Doe dit met behulp van een gespecialiseerde diëtist te zorgen dat je voeding volwaardig blijft.
 

Ontspanning en PCOS

Ontspanning en het verminderen van stress is voor iedereen, en zeker ook als je PCOS hebt, van belang. Stress activeert de aanmaak van cortisol en dit hormoon verstoort je hormoonbalans. Ervaar je veel stress? Dan is het zinvol om de oorzaak te achterhalen en te kijken of je daar iets aan kunt doen. En ook als je je bronnen van stress niet (direct) kan wegnemen, zorg dan dat je momenten van ontspanning creëert. Lees ontspannende tips.

Slaap en PCOS

Als je slaapt wordt je cortisolsysteem gereset. Te weinig slaap kan dit systeem verstoren met te hoge cortisolwaarden tot gevolg. En je zult daarbij merken dat als je genoeg slaapt en lekker uitgerust bent, je gemakkelijker voor gezonde opties kiest en eerder nog een rondje zal gaan joggen. 
 

Lichaamsbeweging en PCOS

Lichaamsbeweging verhoogt de insuline-gevoeligheid en het helpt bij de ontspanning, wat het stresshormoon cortisol weer helpt verlagen. 
 

Hoe de dietist helpt bij PCOS

De dietist adviseert en ondersteunt je bij het verminderen van PCOS-symptomen, bij gewichtsverlies, gewichtstoename of gewichtsbehoud, vitamine-/mineralentekorten en suppletie adviezen en het vermijden/ verminderen van de lange- termijn gevolgen van PCOS (zoals diabetes en/of een verhoogd cholesterol). De dietist analyseert je leefstijl en persoonlijke valkuilen en verbeterpunten. Omdat elke vrouw uniek is, is elk advies dat ook. Je ontvangt daarom leefstijladvies en begeleiding op jouw lijf geschreven. Met de ondersteuning van je dietist ga je aan de slag met je je persoonlijke (en haalbare!) doelen, gericht op duurzame leefstijlveranderingen.

Dietisten gespecialiseerd in PCOS