Beter eten voor het klimaat (en je gezondheid en portemonnee)

'Er is geen grotere bedreiging voor de maatschappij dan de klimaatverandering' zegt Leonardo DiCaprio in zijn nieuwe documentaire ‘Before the flood’. Gelukkig hebben ook jij en ik daar invloed op. In deze blog vertel ik hoe je met jouw keuzes in de supermarkt en in de keuken je klimaatbelasting zo laag mogelijk houdt.
 

Inleiding klimaatverandering

De opwarming van de aarde heeft grote gevolgen voor de natuur, voor de dieren én voor ons. Denk aan droogte, hittegolven, bosbranden, overstromingen, tekorten aan water en voedsel en het uitsterven van dier- en plantensoorten. Wetenschappers denken dat we alleen nog invloed op de gevolgen van de klimaatverandering kunnen hebben als we de stijging van de temperatuur op aarde kunnen beperken. Om daarvoor te zorgen moet de CO2 uitstoot wereldwijd een stuk omlaag. Er is dus niet alleen werk aan de winkel voor wereldleiders, maar ook voor ons.  
 

Klimaatimpact door voedingsmiddelen

De productie van voedingsmiddelen zorgt voor 20-35% van de uitstoot van broeikasgassen. Het grootste gedeelte van de CO2 uitstoot wordt veroorzaakt door de vleesindustrie. Namelijk 32% voor de productie van vlees en vis en 19% voor zuivel en eieren. Een greep uit de klimaatimpact:

• Jaarlijkse ontkapping van miljoenen hectares bos en natuurgebieden (en het verdwijnen van apen- en andere diersoorten) in Zuid Amerika in ruil voor sojateelt; In Nederland wordt bijna álle soja gevoerd aan varkens, kippen en koeien
• Uitstoot van methaangas door het maagdarmstelsel van koeien, geiten en schapen
• Overproductie en overschotten van mest; naar schatting blijft driekwart van het geïmporteerdeveevoer als mest in Nederland achter  
• Vrijkomen van methaangas door de onderwaterteelt van rijst
• Megastallen en het risico op infectie ziekten
• Preventie antibiotica gebruik in veevoer om infectieziekten te voorkomen  
• Resistente bacteriën tegen antibiotica
• Gebruik van bestrijdingsmiddelen
• Inzet van kunstmest
• Verwarmde en verlichte kassen
• Transport; vooral via de lucht speelt een grote rol
• Verwerken, verwarmen, koelen en vriezen van producten
• Voedselverspilling; 14% van ons eten verdwijnt jaarlijks in de afvalbak

In de woorden van hoogleraar in de voedingsleer Martijn Katan aan:  Als we zelf wat vaker bonen eten en minder beesten houden kunnen er veel meer mensen gevoed worden op aarde dan wanneer de bonen in veevoer wordt verwerkt ter productie van vlees.

Uitstoot CO2 door de voedselindustrie op volgorde (van hoog naar laag)

• Rund, lam, schaap
• Kaas
• Varken, kalf
• Kip, kalkoen  
• Ei
• Insecten
• Rijst en kasgeteelde groenten
• Soja-, granen- en groenteburgers    
• Noten, paddenstoelen, tofu, tempeh, peulvruchten (zoals linzen, kikkererwten, bruine bonen, kidneybonen, doperwten etc)
• Groenten, fruit (volle grond), granen en aardappelen

CO2 en vis

De grootste milieubelasting van vis(producten) komt niet door CO2 uitstoot, maar door overbevissing. Sommige vissoorten dreigen daardoor uit te sterven.
 

Tips en feitjes voor een lagere klimaatbelasting

Fijne tips waar je lichaam, je gezondheid en in veel gevallen ook je portomonnee van profiteren!

• Vervang dierlijke eiwitbronnen vaker voor vegetarische eiwitbronnen: noten, pitten, zaden, peulvruchten, paddenstoelen, tofu, tempeh, ei, yoghurt of groentenburgers. Bekijk voor inspiratie onze heerlijke recepten 
• Van alle dierlijke producten belasten eieren en kip het milieu het minst
• Eet je af en toe een stukje vlees; kies dan voor 100 gram (of minder)
• Kies liever voor (biologische) melk of yoghurt dan voor kaas
• Wissel zuivel van de koe ook eens af met plantaardige melk zoals amandelmelk, sojamelk of havermelk (voor soja zuivel wordt meestal verantwoorde soja gebruikt zodat het niet ten koste gaat van het regenwoud)
• Kies voor verse, onbewerkte producten zoals groente, fruit, aardappelen, volkoren granen, noten en peulvruchten
• Eet liever wat vaker aardappelen of volkoren producten dan rijst; rijst draagt 10 tot 20 keer zoveel bij aan de opwarming van de aarde doordat er bij de natte rijstteelt methaangas vrijkomt
• Neem minder bewerkte en verpakte producten zoals frisdrank, koek, snoep en snacks
• Kies voor (biologische) groenten en fruit uit het seizoen of uit de streek: zie groente- en fruit kalender
• In Nederland zijn groenten als paprika, tomaat, komkommer en aubergine bijna altijd uit verwarmde kassen afkomstig
• Voorkom voedselverspilling; maak een boodschappenlijstje en koop slimme hoeveelheden in
• Ga lopend of met de fiets naar de supermarkt
• Kook gepast -met een deksel op de pan- of bewaar restjes in de koelkast of vriezer
• Wees creatief met overgebleven ingrediënten; vaak ontstaan hiermee de lekkerste gerechten
• Eet 1 keer per week (bij voorkeur vette) vis van de visboer; Duurzame vissoorten zijn te herkennen
• aan het MSC-keurmerk voor wilde vis of het ASC-keurmerk voor kweekvis
• Verse vis in supermarktketens wordt per vliegtuig getransporteerd vanuit Afrika, IJsland en Jamaica.
• Dat kost 100 keer zoveel energie in vergelijking met transport per vrachtschip
• Producten met keurmerken/logo’s zoals; Milieukeur, Demeter, Beter leven 3 sterren, biologisch, EKO, Fair Trade/Max Havelaar hebben niet altijd een lagere uitstoot van broeikasgassen; wel is het beter voor het dierenwelzijn en de biodiversiteit en maken ze geen gebruik van kunstmest en bestrijdingsmiddelen
• Kraanwater belast het milieu niet of nauwelijks; kies liever voor kraanwater dan voor water uit een fles

Uitleg bij de foto: Hoe slecht is een banaan?

Een banaan groeit in zonlicht, blijft lang goed, wordt vervoerd per boot en heeft geen verpakking nodig. Een banaan heeft daarom een hele lage CO2 uitstoot. A banana a day is dus (ook wat dat betreft) een goed idee!