Jarenlang kreeg vet de schuld van de obesitasepidemie, maar daar wordt nu een beetje op teruggekomen. Volgens de media is suiker het nieuwste gevaar in voeding; dikmakend en verslavend! Waar komen deze ideeën vandaan? En in hoeverre zijn ze waar?
Suiker
Suiker is een zoete stof die van nature voorkomt in bepaalde producten. De meeste suikers bestaan uit glucose (druivensuiker), fructose (vruchtensuiker) of een mengsel daarvan (kristalsuiker). Glucose en fructose zijn beide eenvoudige vormen van koolhydraten. Glucose is de belangrijkste bron van energie voor de hersenen, zonder kun je niet. Glucose wordt door middel van insuline opgenomen uit het bloed en fructose wordt verwerkt door de lever. De lever kan fructose niet geheel omzetten en dat wat overblijft stimuleert de opslag in lichaamsvet (als reserve). Als de opslagruimte voor brandstof vol is, gebeurt hetzelfde met glucose. Overmatig gebruik van suiker is daarom een probleem en laat nu net blijken dat we tegenwoordig 7 keer zoveel suiker eten als 100 jaar geleden!
Verstopte suikers
Het lijkt simpel om minder suiker tot je te nemen; geen suiker meer in de koffie of thee, minderen in frisdrank, snoepgoed, koek en gebak; dat scheelt een heleboel. Maar: Suiker wordt door de voedingsindustrie aan allerhande producten toegevoegd als smaakmaker. Zonder dat jij er erg in hebt. Heb je er wel eens bij stil gestaan dat de gemiddelde pastasaus een bron van niet natuurlijke suikers is? Waarschijnlijk niet. Als je zelf pastasaus maakt, voeg je daar toch ook geen suiker aan toe? Helaas geldt dit voor het grootste gedeelte van bewerkte producten; mayonaise, kruidenthee, knijpfruit tussendoortjes, pindakaas, gedroogde cranberries.
Is suiker verslavend?
We lezen en horen het regelmatig, en ook volgens de makers van de populaire documentaire ‘Fed Up’ werkt suiker maar liefst acht keer zo verslavend als cocaïne. Hiervoor heb ik echter geen bevestigende literatuur kunnen vinden en kijkend naar de psychologische criteria voor verslavingen is suiker er niet één van.
De onderzoeken die een suikerverslaving bevestigen blijken onnauwkeurig in opzet en de uitkomst is fraaier gepresenteerd. Waar baseren zij de verslaving op? Je hersenen hebben een centrum voor beloning. Dit centrum kan op hersenscans oplichten door een verhoogde afgifte van dopamine, een stofje dat zorgt voor een energiek gevoel; ook wel de beloning. Het gebruik van drugs als cocaïne zorgt voor deze beloningsreactie, en omdat het centrum ook oplicht bij het gebruik van suiker is er geconcludeerd dat suiker verslavend werkt. Deze beloningsreactie kan echter ook voorkomen bij het luisteren van muziek, het uitoefenen van een sport, blijdschap en lekker eten. En dan spreken we ook niet van een verslaving.
Stiekem aan de suiker
Daarnaast is er ook sprake van een farmacologisch verschil. Een drugsverslaafde kan zijn behoefte bevredigen met een capsule van stoffen vergelijkbaar met de drugs (denk aan methadon bij heroïne verslaafden). Een zogenaamde suikerverslaafde kan de behoefte aan bijvoorbeeld chocolade niet bevredigen met een capsule van stoffen die in chocolade gevonden worden. En heb je wel eens een suikerverslaafde stiekem de gratis suiker in horeca zien verorberen? Nee hè? Maar dat gebeurt wel bij alcoholisten, die vergrijpen zich aan alles waar alcohol in zit. Het lijkt erop dat suiker helemaal het einde is als ingrediënt in chocola, gebak en frisdrank. Daarin is het recept bepalend; pure suiker is niet aantrekkelijk, het gaat om het geheel.
Conclusie
Gezond zal ik suiker niet noemen, maar verslavend is het niet. Van een overschot aan suiker kom je uiteindelijk aan, net als bij een overschot aan energie (kcal, kilocalorieën). Verstandig omgaan met suiker, in welke vorm dan ook, is key!
