COPD en voeding | Begeleiding door de diëtist

COPD (Chronic Obstructive Pulmonary Disease) is een verzamelnaam voor chronische bronchitis en longemfyseem. Het is een chronische ontsteking van de luchtwegen die niet te genezen is, maar wel te behandelen. Ongeveer 20% van de bevolking heeft COPD, en de ziekte komt vooral voor bij rokers: 50% van de rokers ontwikkelt COPD. Ook meerokers hebben een verhoogd risico. Daarnaast kan COPD ontstaan door astma, inname van fijnstof of andere schadelijke stoffen.

Klachten bij COPD

De belangrijkste klachten bij COPD zijn hoesten, ophoesten van slijm en kortademigheid. Door deze klachten en slecht slapen ontstaat vaak vermoeidheid. In het beginstadium openbaren de klachten zich vooral bij inspanning, maar in een verder gevorderd stadium komen ze ook in rust voor.
Deze klachten hebben directe invloed op je eetpatroon. Door het hoesten en ophoesten van slijm kan de smaak veranderen en de eetlust verminderen. Het kortademig zijn maakt eten vermoeiend - elke hap kost veel energie waardoor het eten kan gaan tegenstaan. Daarnaast is de energiebehoefte verhoogd doordat je met COPD meer energie verbruikt in rust. Dit komt doordat er meer zuurstofgebruik is en minder efficiënt wordt ademgehaald.

Voeding bij COPD

Door de longaandoening verandert je energiebehoefte. Voldoende eten kan moeilijk worden, waardoor het vaak gebeurt dat iemand met COPD te weinig voedingsstoffen binnenkrijgt om de longspieren en andere spieren goed te laten functioneren.
Bij COPD kunnen twee verschillende situaties ontstaan: ongewenste gewichtstoename (vooral in de beginfase) of gewichtsverlies en ondergewicht (vooral bij vergevorderde COPD). Beide situaties vragen om een andere aanpak.

COPD en overgewicht

Mensen die al overgewicht hadden, ontwikkelen met name in de beginfase vaak nog meer gewichtstoename. Dit kan verschillende oorzaken hebben.
Een belangrijke oorzaak is dat mensen minder gaan bewegen in verband met de vermoeidheid en de angst om benauwd te worden. Als je je eetpatroon niet aanpast aan deze verminderde beweging, kun je in deze fase zwaarder worden. Ook medicatie speelt een rol: met name Prednison, dat wordt gebruikt om ontstekingen tegen te gaan, kan leiden tot gewichtstoename. Prednison zorgt ervoor dat vocht en vet zich ophopen, vooral in het gezicht, waardoor het gezicht voller kan worden.
Ook het stoppen met roken kan gewichtstoename veroorzaken. Ten eerste door de verlaagde stofwisseling als gevolg van het stoppen met roken, en ten tweede doordat er als vervanging van het roken vaak meer gegeten of gesnoept wordt.

Wat kun je doen bij COPD en overgewicht?

Blijf in beweging en eet gezonder Het is belangrijk om vetmassa te verliezen en tegelijkertijd spiermassa te behouden. Dit doe je door in beweging te blijven of te komen, én door gezondere voedingskeuzes te maken. Kies voor kleinere porties, meer groente en fruit, volkorenproducten en minder snacks en frisdrank.
Let op voldoende eiwitten Wat extra belangrijk is bij COPD is voldoende eiwitten eten. Eiwitten zitten in melk, yoghurt, vlees, vis, kaas en noten en zijn essentieel voor het behoud van spiermassa. Door voldoende lichaamsbeweging in combinatie met voldoende eiwitten kan ondervoeding voorkomen worden en blijft de conditie zo goed mogelijk.
Begeleiding door professionals Een fysiotherapeut met aantekening COPD kan je begeleiden bij het op een veilige manier in beweging komen en blijven, rekening houdend met je kortademigheid en vermoeidheid. Een diëtist kan je ondersteunen met advies op maat bij het afvallen, waarbij rekening wordt gehouden met je COPD-klachten. Samen zorgen zij voor een integrale aanpak van je gezondheid.

COPD en ondergewicht

Mensen die al een lager gewicht hadden, verliezen vaak door COPD nog meer gewicht. Hierdoor kan snel ondergewicht en ondervoeding ontstaan. Dat komt mede doordat bewegen drie keer zoveel energie kost als bij mensen zonder COPD. Als je te weinig eet, gaat het lichaam vetmassa en zelfs spiermassa verbranden. Dit heeft weer gevolgen voor de ademhaling en kracht. Ook verminderde eetlust helpt hier niet bij.

Wat kun je doen bij COPD en ondergewicht?

Blijf in beweging Beweging is essentieel voor het behoud van spiermassa, ook bij ondergewicht. Een fysiotherapeut met aantekening COPD kan je op maat begeleiden bij het behouden van spiermassa en het verbeteren van de longconditie, rekening houdend met je klachten.
Pas je eetpatroon aan Je lichaam verbruikt meer energie door de COPD. Grote maaltijden kunnen kortademigheid verergeren doordat een volle maag tegen het middenrif drukt en het ademen bemoeilijkt. Neem daarom liever meerdere kleine porties verdeeld over de dag. Streef naar een kleine maaltijd of tussendoortje elke 2 uur. Zorg ervoor dat je binnen een uur na het opstaan al iets eet. Als brood niet lukt (kauwen kost energie en maakt je benauwd), kies dan voor iets vloeibaars zoals pap, vla of yoghurt.
Kies eiwitrijke en energierijke voeding Zorg voor voldoende eiwitten in je voeding: melk, ei, yoghurt, vlees, vis en noten. Kies voor volle producten in plaats van magere varianten. Dit helpt om voldoende energie binnen te krijgen zonder grote porties te hoeven eten.
Neem de warme maaltijd op het beste moment Eten en eten maken kost energie. Neem de warme maaltijd op het moment dat je de meeste energie hebt. Voor sommige mensen werkt het beter om de warme maaltijd als lunch te nemen in plaats van 's avonds.
Tips bij slijmvorming Slijmvorming kan het eten belemmeren. Kies voor zure melkproducten in plaats van gewone melk. Neem slokjes zure citroensthee of vruchtensap wanneer je slijm voelt. Drink en spoel met water na het eten om slijm weg te spoelen.
Bij verminderde eetlust Probeer wat je lekker vindt en wat je makkelijk 'weg krijgt'. Sommige mensen merken dat een slokje bouillon, vruchtensap of tomatensap voor de maaltijd helpt om op gang te komen. Zure smaken kunnen de speekselproductie stimuleren en warme bouillon kan de maag voorbereiden op de maaltijd. Lukt het echt niet? Bespreek dit met je diëtist.
Begeleiding door professionals Een diëtist ondersteunt je met persoonlijk voedingsadvies bij ondergewicht, rekening houdend met je COPD-klachten. Een fysiotherapeut met specialisatie COPD begeleidt je bij veilig en goed bewegen.

De diëtist bij COPD

Een diëtist gespecialiseerd in COPD ondersteunt je bij het afstemmen van je eetpatroon op je persoonlijke behoefte. Of je nu te maken hebt met overgewicht, ondergewicht, ondervoeding of dit juist wilt voorkomen, de diëtist adviseert en coacht je met praktische tips. Hierbij wordt rekening gehouden met je klachten zoals kortademigheid, vermoeidheid en verminderde eetlust.
Bij ondergewicht of risico op ondervoeding kan de diëtist indien nodig drinkvoeding voorschrijven. Dit zijn energierijke en eiwitrijke drinkmaaltijden die je voedingstoestand verbeteren zonder dat je grote hoeveelheden hoeft te eten.

Vergoeding diëtist bij COPD

Diëtistenzorg bij COPD wordt vergoed vanuit de basisverzekering:

• 3 uur diëtistenzorg per kalenderjaar
• Mogelijk extra uren vanuit aanvullende verzekeringen
• Geen verwijzing nodig

Ketenzorg bij COPD: geen eigen risico COPD valt doorgaans onder ketenzorg. Als je medicatie gebruikt voor COPD en niet onder begeleiding bent bij een specialist in het ziekenhuis, vraag dan je huisarts of POH om een ketenzorgverwijzing naar de diëtist. Dan kun je zonder eigen risico naar de diëtist.
Lees meer over vergoeding diëtist

Maak een afspraak

Heb je COPD en wil je begeleiding bij je voeding? Een diëtist gespecialiseerd in COPD kan je ondersteunen met professionele begeleiding en een voedingsplan op maat.
Maak een afspraak voor een kennismakingsgesprek. Consulten zijn mogelijk op onze locaties in Amsterdam, Amstelveen, Utrecht, Den Haag, Purmerend of online. Onze diëtisten spreken Nederlands, Engels, Turks, Arabisch, Spaans en Portugees.

Dietisten gespecialiseerd in COPD